Αναφορικές επιρρηματικές - ονοματικές προτάσεις (μικτές)


Οι αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες, ενώ αναφέρονται σε κάποιον ονοματικό όρο της προσδιοριζόμενης πρότασης, είναι δυνατόν ταυτόχρονα να προσδιορίζουν και το ρήμα ή ένα επίρρημα και να εκφράζουν μια επιρρηματική σχέση (αναγκαστικό αίτιο, συμπέρασμα, τελικό αίτιο, υπόθεση, παρομοίωση – σύγκριση – αναλογία). Η λειτουργία της ως ονοματική πρόταση είτε είναι ισοδύναμη της επιρρηματικής, είτε επισκιάζεται από αυτή.

Παραδείγματα
  1. Καὶ ὅτῳ δοκεῖ ταῦτα, ἀνατεινάτω τὴν χεῖρα. (Ξενοφῶν, Κύρου Ἀνάβασις 3.2.33)
    Καὶ ὅτῳ δοκεῖ ταῦτα: υποκείμενο στο ρήμα ἀνατεινάτω της απόδοσης και αναφορική υποθετική πρόταση (πραγματικό)
    Μτφρ: Και όποιος συμφωνεί με αυτά ας υψώσει το χέρι.


  2. Οἱ δὲ μὴ εἰδότες ὅ,τι ποιοῦσι, κακῶς τε αἱρούμενοι καὶ οἷς ἂν ἐπιχειρήσωσιν ἀποτυγχάνοντες, οὐ μόνον ἐν αὐτοῖς τούτοις ζημιοῦνταί τε καὶ κολάζονται, ἀλλὰ καὶ ἀδοξοῦσι διὰ ταῦτα. (Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 4.2.29)
    οἷς ἂν ἐπιχειρήσωσιν: αντικείμενο στην απόδοση αποτυγχάνοντες (αόρστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον)
    Μτφρ: Όσοι όμως δεν γνωρίζουν τι κάνουν, και επειδή κάνουν κακές επιλογές και επειδή σε όσα τυχόν επιχειρήσουν αποτυγχάνουν, όχι μόνο ζημιώνονται στις ίδιες αυτές επιχειρήσεις και τιμωρούνται, αλλά επιπλέον αποκτούν για αυτούς τους λόγους κακή φήμη.


  3. Ἄνδρες φίλοι, δοκεῖ ἡμῖν εὐφροσύνη τις νῦν παρεῖναι, καὶ ὅτι εὐπορία τις προσγεγένηται καὶ ὅτι ἔχομεν ἀφ᾽ ὧν τιμᾶν ἕξομεν οὓς ἂν βουλώμεθα καὶ τιμᾶσθαι ὡς ἂν ἕκαστος ἄξιος ᾖ. (Ξενοφῶν, Κύρου Παιδεία 3.3.7)
    ἀφ᾽ ὧν τιμᾶν ἕξομεν καὶ τιμᾶσθαι: αντικείμενο στο ἔχομεν.
    οὓς ἂν βουλώμεθα: αντικείμενο στο τιμᾶν – υποθετική· απόδοση: ἕξομεν (προσδοκώμενο).
    Μτφρ: Άνδρες φίλοι, νομίζω ότι τώρα κατεχόμαστε από μια μεγάλη (τις: επιτατικό) αγαλλίαση και διότι μας παρουσιάστηκε κάποια άνεση χρημάτων και διότι έχουμε εκείνα με τα οποία θα μπορέσουμε να τιμήσουμε όσους τυχόν θέλουμε και να τιμηθούμε, όπως θα αξίζει ο καθένας.


  4. Μετὰ δὲ ταῦτα τῶν βαρβάρων τινὲς ἱππέων διὰ τοῦ πεδίου ἑλαύνοντες ᾧτινι ἐντυγχάνοιεν Ἕλληνι ἢ δούλῳ ἢ ἐλευθέρῳ πάντας ἔκτεινον. (Ξενοφῶν, Κύρου Ἀνάβασις 2.5.32)
    ᾧτινι ἐντυγχάνοιεν Ἕλληνι ἢ δούλῳ ἢ ἐλευθέρῳ: αντικείμενο στο ρήμα της απόδοσης ἔκτεινον (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν).
    Μτφρ: Μετά δε από αυτά μερικοί από τους ιππείς των βαρβάρων, διατρέχοντες την πεδιάδα, όποιον Έλληνα ή δούλο ή ελεύθερο συναντούσαν, όλους τους σκότωναν.


  5. Ἐγὼ οὐ μόνον νῦν, ἀλλὰ καὶ ἀεὶ τοιοῦτος, οἷος τῶν ἐμῶν μηδενὶ ἄλλῳ πείθεσθαι ἢ τῷ λόγῳ. (Πλάτων, Κρίτων 46b)
    οἷος τῶν ἐμῶν μηδενὶ ἄλλῳ πείθεσθαι ἢ τῷ λόγῳ: αναφορική παραβολική και αναφορική συμπερασματική.
    Μτφρ: Εγώ όχι μόνο τώρα αλλά και πάντα ήμουν τέτοιος, ώστε να μην πείθομαι σε τίποτε άλλο παρά μόνο στη λογική.


  6. Οὐδεὶς οὕτως ἠλίθιός ἐστιν ὅστις οὐχὶ κἂν δοίη καὶ πρῶτος εἰσενέγκαι. (Δημοσθένης, Περὶ τῶν συμμοριῶν 26)
    ὅστις οὐχὶ κἂν δοίη καὶ πρῶτος εἰσενέγκαι: αναφορική παραβολική και αναφορική συμπερασματική.
    Μτφρ: Κανείς δεν είναι τόσο ανόητος, ώστε να μη δώσει και να μη συνεισφέρει.


  7. Ἔξεστι τοῖς ἐφόροις ἀκρίτους ἀποκτεῖναι τοσούτους ὁπόσους ἂν βουληθῶσιν. (Ἰσοκράτης, Παναθηναϊκός 181)
    ὁπόσους ἂν βουληθῶσιν: αναφορική παραβολική και αναφορική υποθετική.
    Μτφρ: Οι έφοροι έχουν το δικαίωμα να σκοτώνουν χωρίς να τους περάσουν από δίκη τόσους, όσους τυχόν θέλουν.


  8. Ἔνθα οὔτε πλοῖα ἔστι τὰ ἀπάξοντα οὔτε σῖτος ᾧ θρεψόμεθα μένοντες. (Ξενοφῶν, Κύρου Ἀνάβασις 5.6.20)
    ᾧ θρεψόμεθα μένοντες: αναφορική τελική ή αποτελεσματική (συμπερασματική).
    Μτφρ: Εκεί ούτε πλοία υπάρχουν τα οποία θα μας μεταφέρουν, ούτε τρόφιμα με τα οποία θα συντηρηθούμε, αν παραμείνουμε εκεί.


  9. Νῦν μὲν γὰρ δὴ ἔχομεν καὶ γῆν πολλὴν καὶ ἀγαθὴν καὶ οἵτινες ταύτην ἐργαζόμενοι θρέψουσιν ἡμᾶς. (Ξενοφῶν, Κύρου Παιδεία 7.5.72)
    οἵτινες ταύτην ἐργαζόμενοι θρέψουσιν ἡμᾶς: αντικείμενο στο «ἔχομεν» και αναφορική τελική.
    Μτφρ: Γιατί τώρα έχουμε και πολλή και εύφορη γη και κείνους που, αν τη δουλέψουν, θα μας θρέψουν.


  10. Καὶ τοὺς υἱεῖς τοὺς σαυτοῦ ἔμοιγε δοκεῖς προδιδόναι, οὕς σοι ἐξὸν καὶ ἐκθρέψαι καὶ ἐκπαιδεῦσαι οἰχήσῃ καταλιπών. (Πλάτων, Κρίτων 45c-d)
    οὕς σοι ἐξὸν καὶ ἐκθρέψαι καὶ ἐκπαιδεῦσαι οἰχήσῃ καταλιπών: αναφορική προσδιοριστική στο «υἱεῖς» και αναφορική αιτιολογική στο «δοκεῖς».
    Μτφρ: Και τα παιδιά σου μου δίνεις την εντύπωση πως προδίδεις, γιατί, αν και μπορείς να τα αναθρέψεις και να τα μορφώσεις, βιάζεσαι να τα εγκαταλείψεις.